Các cơ sở của số học – Gottlob Frege

Các cơ sở của số học là cuốn sách đầu tiên từ Thư Hiên Dịch Trường, nơi thai nghén sách vở Triết học tầm cao tới độc giả tầm cao. Ngay cả cuốn đầu tiên này cũng đầy chông gai cho bạn đọc.

Các cơ sở của số học được coi là tác phẩm triết học kinh điển của Gottlob Frege. Cuốn sách đại diện cho cuộc thảo luận triết học đầu tiên về khái niệm số trong nền văn minh phương Tây. Nó ảnh hưởng sâu sắc đến những phát triển trong triết học toán học và bản thể học nói chung. Mối quan tâm chính của Frege là triết học toán học, và tác phẩm Các cơ sở của số học chính là một kiệt tác của ông trong lĩnh vực này. Frege bênh vực cho chủ nghĩa duy tâm của Platon, phản đối chủ nghĩa hình thức và chủ nghĩa duy tâm lí trong triết học toán học. Mục tiêu của ông là dựa trên các tiên đề logic để suy ra tất cả các định luật toán học. Nói cách khác, theo Frege, các định luật toán học đều bắt nguồn từ các quy luật logic. Các quy luật logic hoàn toàn khách quan, còn các hiện tượng tâm lí hoàn toàn chủ quan nên chúng không thể là nền tảng cho toán học được

Frege không đơn thuần là một nhà toán học khi ông đặt ra một câu hỏi theo truyền thống triết học Kant: các chân lý số học là tiên nghiệm hay hậu nghiệm? Chúng là những phán đoán phân tích hay tổng hợp? Lưu ý Frege đang sử dụng các thuật ngữ triết học của Kant, nhưng ông không đồng ý với quan điểm của Kant khi Kant cho rằng các mệnh đề toán học là các mệnh đề tổng hợp tiên nghiệm. Quan điểm của Frege là: các chân lý số học, bắt nguồn từ các tiên đề logic, hoàn toàn mang tính tiên nghiệm và phân tích, nghĩa là chúng không lệ thuộc vào kinh nghiệm, thậm chí chúng còn là nền tảng của kinh nghiệm.

“Về bản chất, tư duy là giống nhau ở khắp nơi: đâu có đúng rằng có những loại luật tư duy phù hợp cho những loại đối tượng khác nhau được nghĩ đến. Những khác biệt như thế có mặt chỉ cốt ở điểm này: tư duy thì thuần túy nhiều hơn hay ít hơn, phụ thuộc nhiều hơn hay ít hơn vào những ảnh hưởng tâm lí và vào những trợ giúp bên ngoài như từ ngữ hay chữ số, và cũng đến phạm vi nào đó trong cấu trúc tinh tế hay thô sơ hơn của các khái niệm hữu quan; nhưng chính ở phương diện này mà toán học khao khát vượt qua mọi khoa học khác, kể cả triết học”.

Triết học toán học còn là một chuyên ngành xa lạ trong thị trường triết học tại Việt Nam, vốn xưa nay vẫn chỉ tập trung vào Kant, Hegel, Marx, chủ nghĩa hiện sinh, hiện tượng học, chủ nghĩa hậu hiện đại, hay triết học Heidegger, thông diễn học Gadamer, giải cấu trúc Jacques Derrida. Dịch giả Huỳnh Duy Thanh có thể nói là một trong những người đầu tiên tại Việt Nam có công giới thiệu một mảng triết học rất khó nhằn, ngay cả với độc giả phương Tây, là triết học toán và logic, với các công trình phiên dịch Bertrand Russell trước đây. Kiệt tác này của Frege do anh khổ công chuyển ngữ là một đóng góp quan trọng vào kho tàng tư liệu triết học Việt Nam. Thư Hiên Dịch Trường xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc hết bài viết, Thư Hiên Dịch Trường chúc bạn có thể tìm được cho mình những cuốn sách phù hợp. Ngoài ra, Thư Hiên Dịch Trường cũng còn là một thư viện, sở hữu hơn 5,000 tựa sách tiếng Việt, 3,600 tựa sách tiếng Anh và hơn 1,000 tựa sách ngôn ngữ khác, đa dạng thể loại từ triết học, văn học, tôn giáo cho đến ngôn ngữ… Chúng mình rất vui được đón tiếp bạn!

Thông tin liên hệ

Địa chỉ: Tháp S6, The Sun Avenue, 28 Mai Chí Thọ, Phường An Phú, Thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh

Hotline: 0938336918

Email: thuhiendichtruong@gmail.com